Güçlendirme Uygulamalarının Tarihi Yığma Tonoz Yapıların Davranışına Etkisinin Hasarsız Deneysel Yöntemlerle Belirlenmesi

İsmet ÇALIK, İnşaat Yüksek Mühendisi, Vakıflar Genel Müdürlüğü, Trabzon Bölge Müdürlüğü

Prof. Dr. Alemdar BAYRAKTAR | Yrd. Doç. Dr. Temel TÜRKER
Karadeniz Teknik Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü

Özet: Tarihi yapılar, insanlığın taşınmaz kültür varlıkları olup güvenli bir şekilde gelecek nesillere aktarılması gereken emanetlerdir. Bu emanetlerin yapısal güvenliklerinin tespit edilmesi ve gerekli durumlarda doğru restorasyon ve güçlendirme müdahalelerin yapılması önemli bir gereksinimdir. Güçlendirme çalışmalarının yapıda nasıl bir değişime neden olduğunun ve yapı davranışını nasıl etkilediğinin belirlenmesi gerekmektedir. Bu çalışmada, 1461 yılında Trabzon’un fethinden sonra camiye çevrilen Bahçecik Küçük Fatih Camisi’nin hasarlı tonozunun güçlendirme uygulamasının dinamik davranışına etkisi Çevresel Titreşim Testi Yöntemiyle incelenmiştir. Cami’nin tonoz elemanlarında güçlendirme yapılmadan önce tonozun dinamik karakteristikleri olarak ifade edilen doğal frekansları, mod şekilleri ve modal sönüm oranları Çevresel Titreşim Testi Yöntemiyle belirlenmiştir. Tonoz elemandaki hasarın onarımı çelik takviyeler ve epoksi harcı yardımıyla gerçekleştirilmiştir. Güçlendirme uygulamasının ardından deneysel ölçüm tekrarlanmış ve onarım sonrası durum için dinamik karakteristikler tekrar elde edilmiştir. Güçlendirme öncesi ve sonrası durum için yapılan değerlendirmelerden, onarım işlemiyle tonozun ilk beş frekansında net bir artış olduğu, sönüm oranında ise modlara bağlı olarak artışlar ve azalışlar oluştuğu belirlenmiştir. Güçlendirme işlemi öncesi ve sonrasında ilk iki mod şeklinin birbirine oldukça benzer olduğu, diğer modlarda ise farklılıklar oluştuğu görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Çevresel Titreşim Testi, Hasarsız Deneysel Yöntemler, Dinamik Karakteristikler, Tarihi Camiler, Tarihi Yapılar, Tonoz

Makalenin tamamına Yapı Dünyası Dergisi 2014 Sayı: 216-217-218 den ulaşabilirsiniz.