İskan Raporu

Prof. Dr. Mehmet Emin TUNA
Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi

Şu satırları yazmaya başladım. Konya’da yurtta çöküntü altında ölen öğrenci kızların sayısı 18 olmuş. Bu ilk ve son değil. Daha önce Konya’da bina çöktü yüzlerce kişi, Diyarbakır’da çöktü, İstanbul’da çöktü. Deprem yokken binalar çöküyor. Büyük şiddetli deprem olsa kıyamet kopacaktı sanki!

İşte bütün meselenin özü yapılaşmada yapılaşmanın kontrolsüzlüğü, denetim-sizliği yeterli denetlenmediği,  toplumun bilgisizliği en önde gelen sebeplerden birkaçı. Önce toplum bilinçlendirilmelidir.

İskân raporu nedir ne değildir? Önce ona bakalım.

İskân raporu binaların kabul edilebilir, iskân edilebilir olduğunu belirleyen belgedir. Bu belge binaların projesine, fen ve sanat kurallarına uygunluğu, insan sağlığına ve güvenliğine zararsız olduğunu belirler. İskan raporundan amaçlanan esas, depreme dayanıklılığın belirtilmesi ve insan sağlığı ve güvenliğinin sağlanmış olduğunu belirtmektir. Depreme dayanıklılık, proje üzerinden inceleme ve yerinde yapılacak testlerle tespit edilir.

İskan raporu belgesini; esas itibariyle mimar, inşaat mühendisi, tesisat mühendisi ve elektrik mühendisinden oluşan bir heyet düzenler. Ondan sonrası  idari formalitedir.

İskân raporu çok önemlidir. Çünkü yapının deprem yönetmeliğine uygun yapılması ve  projesine göre yapılıp yapılmadığını belirler. İskân raporu önemlidir. Çünkü imar yönetmeliğine uygun projelerine göre yapılmış olduğunu belirler. Tesisat ve elektrik mühendisliği yangın yönetmeliğine, ısı yönetmeliğine uygun yapılıp yapılmadığını,  ayrıca asansörlü binaların da asansörlerin projesine uygunluğunu tespit ederler.

Şimdi gelelim Türkiye’de resmi binaların çoğunun iskân raporuna bağlanmamış olduğunu, özel binalarında iskân almadan kullanılan elektrik ve suyu bağlanmış olduğu çok sayıda binanın bulunduğu bir gerçektir.

Son günlerde gündemde ODTÜ; iskân raporu olmayan binalardan oluşuyor. Aslında bu binalar teknik heyetler marifeti ile geçici ve kesin kabulleri yapılmış binalardır. ODTÜ tek başına iskân raporu alınmamış binalardan oluşuyor değil, onun gibi diğer üniversitelerimiz ve  diğer kamu kuruluşları ve binaların da iskân raporları olmadığı bilinen bir gerçektir. Yasaların belediyelere verdiği yetkiler de sınırsızlık mevcuttur. Gerçi iskân raporu almada resmi kurumlar için bir miktar kolaylık varsa da işin çözümünde kolaylaştırılmıyor. Üniversite arazileri olsa olsa yeni üniversitelerin kurulacağı arazilerdir. Plan yapma proje yapma ruhsat verme iskân raporu verme yetkileri TOKİ (Toplu Konut İdaresi) ye verilen yetkilerin benzerini aynı şekilde üniversitelere ve kamu kurumlarına bırakmak geriyor.

Gerekçesi ise özellikle büyük şehirlerde belediyelerin mevzuat içinde kalmak zorunluluğu ve tolerans sınırının olmaması aşırı formalite v.s. sebebiyle bugünkü duruma gelinmiştir.

Çözüm nedir? Ne olmalıdır? İşte karşımıza resmi binalar için bir iskân raporu çözümü ve özel binalar için iskân raporu çözümü üretilmelidir.

Resmi binaların iskân raporları kendi bünyelerinde mevcut teknik elemanlarla oluşturacakları heyetlerle muayene ettirip raporları resmi kamu kurumları olarak düzenleyen yasal düzenlemeye ihtiyaç vardır. Aynı zamanda halen iskan edilen özel binalar için de yapı denetim firmaları marifeti ile muayene edilerek gerekli düzenleme ve testler yapılarak, iskân raporları düzenlenmesi için yine yasal düzenlemeye ihtiyaç vardır.

©Yapı Dünyası Dergisi 2008 Sayı: 2008/152-153 de yayınlanmıştır.