Deprem Momentlerinin Dolgu Baraj Gövdeleri Üzerinde Oluşturacağı Yatay ve Düşey Kalıcı Deplasman Büyüklüklerinin Hesaplanmaları

Mete ERTUNGA, İnşaat Yüksek Mühendisi

1. Giriş
Yıkılmaları halinde büyük felaketlere sebebiyet verme olasılıklarından dolayı baraj gövdelerinin beklenen deprem yüklerine dayanmaları gerekliliğinin yanında, gereğinden daha masraflı bir gövde inşaasının üzerinde karar verilmesi beklenen yatırımın ekonomik kriterlerini yerine getiremeyeceği endişesi, karar verici kişilerin iki farklı baskı unsuru arasında kalmasına sebebiyet vermektedir. Baraj gövdesi üzerine etki etmesi beklenen yatay deprem ivmesinin kimi zaman ezberci bir tutumla 0,2g veya 0,3g olarak belirlendiği görülmektedir.

Bu çalışmada, bir dolgu baraj gövdesine etki edecek depremin etkisi altında baraj gövdesinde oluşabilecek kalıcı yatay ve düşey deplasmanların hesaplarının belirli bir sistematik yapıya dayandırılması gerektiği düşüncesi ile farklı kaynaklardan yararlanılarak aşağıda maddeler halinde anlatılmakta olan kılavuz hazırlanmıştır. Kılavuzun hazırlanmasında kullanılan kaynaklarda bulunan ifadeler mümkün olduğunca korunmuştur.

MTA tarafından hazırlanan bir rapora göre ve bu çalışmada sunulan Türkiye Diri Fay Haritası’nda gösterilen diri fayların hareketi ile büyüklüğü 6’dan büyük depremler beklenebilir [1]. Deprem riskinin saptanabilmesi için kullanılan kaynaklardan birisi olan Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası, gelecekteki 50 yıl içerisinde %90 ihtimal ile aşılmayacak yer ivmelerini göstermektedir [2].

[1] ve [2] numaralı kaynakların kullanılmaları ile herhangi bir baraj projesinin bir deprem esnasında hasar görme ihtimali değerlendirmeye alınabilir ve aşağıda sunulan kılavuz ile detaylı sonuçlara ulaşılmasa dahi, en azından karar verici konumda olan kişilerin risk değerlendirmelerinde yardımcı olunabilir.

Makalenin tamamına Yapı Dünyası Dergisi 2011 Sayı: 180 den ulaşabilirsiniz.