Yoros Kalesi (13–14. Yüzyıl) Tuğlalarının Fiziko–Kimyasal, Mekanik ve Puzolanik Özellikleri

Yrd. Doç. Dr. Sedat KURUGÖL, Mimar Sinan Üniversitesi, Güzel Sanatlar MYO Mimari Restorasyon Programı

Özet: Bu çalışmada tarihi Yoros Kalesi’nin inşasında kullanılmış olan Bizans dönemi orijinal tuğlaların fiziksel ve mekanik özellikleri ile kimyasal karakteristikleri incelenmektedir. Tuğla örneklerin kimyasal kompozisyonu ICP, mineralojik yapısı ise XRD analizleri ile tespit edilmiştir. Uygun boyutlara getirilmiş olan örnekler üzerinde ultra ses geçiş süreleri hızları ölçüldükten sonra, mekanik deneyler uygulanmıştır. Deneyler sonucunda, tuğlaların yer yer düşük birim ağırlıklarına, fakat genellikle üstün mekanik özelliklere sahip oldukları belirlenmiştir. XRD analizlerinde tespit edilen mineraller tuğlaların 900ºC’nin altında pişirildiklerini göstermektedir. Kalede kullanılan pembe renkteki kireç bağlayıcılı orijinal örgü harçları, tuğla kırık ve tozları katılarak üretilmiş hidrolik harçlardan oluşmaktadır. Harçların bu özelliğini de içine katılan tuğla tozları ile kazandıkları düşünülmüş ve tuğlalar üzerinde TS 25 ve ASTM C 593-95 standartlarına göre yapılan aktivite deneyinde tuğlaların puzolanik özellik taşıdıkları tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Yoros Kalesi, Kireç Harcı, Tuğla, Fiziksel Özellikler, Mekanik Özellikler, Puzolanik Aktivite

Physico–Chemical, Mechanical and Pozzolanic Properties of Bricks Used in Historical Yoros Castle (13–14th)
Abstract: In this study, physical, chemical and mechanical properties and pozzolanic characteristics of original bricks used in historical Yoros Castle are investigated. Chemical compositions of bricks are determined with ICP analyses and general mineralogical composition of them with XRD analyses. Ultrasound velocity and hence dynamic modulus of elasticity of the brick samples are ascertained before the mechanical tests. As a result of experiments, low unit weight of bricks in places, but they usually have superior mechanical properties were determined. Minerals found in the XRD analysis show that bricks were calcined under 900ºC. Original pink colored bond mortars with lime binder used in the castle consist of hydraulic mortars produced by incorporating broken brick pieces and brick dust. It is considered that these mortars might have acquired this characteristic with the incorporated brick dust and in order to determine the pozzolanic properties, bricks have been ground to powder them. By using this material lime mortars were produced acting in accordance with ASTM C 593-95 and TS 25. In consequence of the tests, it is determined that bricks have low specific weight, but in patches superi- or mechanical properties and they have pozzolanic properties.
Keywords: Yoros Castle, Lime Mortar, Brick, Physical Properties, Mechanical Properties, Pozzolanic Activity

Makalenin tamamına Yapı Dünyası Dergisi 2011 Sayı: 186 dan ulaşabilirsiniz.