İyi Üniversite Olmak

Prof. Dr. Necati AĞIRALİOĞLU, İstanbul Teknik Üniversitesi, İnşaat Fakültesi

Özet: Üniversite hemen hemen bütün dünyada ortak kullanılan bir kelimedir. İngilizcede university; universe kelimesinden gelmektedir. Universe ise hepsi bir arada, dünyayı ve bütün insanları kapsayan anlamında kâinat veya evren demektir. Eski İngilizce ve Fransızcadan günümüze kadar gelen üniversite kelimesi bütün kâinat bilimlerini kapsayan, bütün fakülteleri içeren mekân ve kurum demektir. (Webster’s New Twentieth Century Dictionary, 1979). Kısaca üniversite bütün kâinat (evren) bilimlerinin verildiği ve üretildiği yüksek öğretim kurumudur. Eskiden Doğu kültüründe üniversite kelimesi yerine medrese (yüksek okul) kullanılırdı.

Uluslararası kurumlar tarafından hazırlanıp 2012 yılında yayınlanan raporlara göre dünyadaki en iyi 400 üniversite arasına Türkiye’den hiçbir üniversite girememiştir ((usnews.com/woldsbest; www.arwu.org; Ağıralioğlu, 2012a). Bunun sebepleri düşünülürken, iyi üniversite olmak ne demektir sorusu akla gelmektedir.

Her yıl iyi üniversiteler sıralanırken genellikle sıralama kriterleri ortaya konmakta, bilimler gruplara ayrılmakta ve üniversiteler ile onların bölümlerinde en iyiler belirlenmektedir.

Dünyadaki iyi üniversiteler sıralanırken farklı kriterler kullanılmaktadır. Bazıları tek bir kriter esas alırken bazıları da değişik kriterleri farklı ağırlıklarla hesaba katmaktadır. Bazı sıralamalar belli bir ülke için yapıldığı gibi bazıları kıtalara göre, bazıları bütün dünyayı kapsayacak şekilde sıralama yapmaktadırlar. Bazı sıralamalarda lisans programlarına, bazılarında ise lisansüstü programlara göre en iyiler belirlenmektedir. Bazı çalışmalar her bir bölüm için ayrı yapılmakta ve belli bir bölüm için en iyiler sıralanmaktadır.

U.S.News and reports’un raporundaki değerlendirmede akademik uzmanların değerlendirmesi (%40), firmaların insan kaynakları yöneticilerinin değerlendirmesi (%10), Uluslararası öğretim üyesi sayısı değerlendirmesi (%5), Uluslararası öğrenci sayısı değerlendirmesi (%5), Öğretim üyesi başına düşen öğrenci sayısı değerlendirmesi (%20), öğretim üyesi başına düşen atıf sayıları değerlendirmesi (%20) ağırlıklı olarak hesaba katılmıştır. Bu değerlendirmede 6 kriter esas alınmaktadır.

USNEWS and World Report, üniversiteleri lisansüstü programlara göre sıralamaktadır. Burada 1.İşletme, 2.Hukuk, 3.Tıp, 4.Mühendislik, 5.Beşeri Bilimler, 6.Sağlık, 7.Halkla İlişkiler, 8.Güzel Sanatlar şeklinde bir gruplandırma yapılmaktadır. (USNews, 2012).

Öte yandan Academic Ranking of World Universities’ e (www.arwu.org) göre dünya üniversiteleri akademik olarak sıralanırken;
1. Mezunlardan Nobel ödülü veya Fields madalyası kazanan (%10),
2. Öğretim üyelerinden Nobel ödülü veya Fields madalyası kazanan (%20),
3. Yüksek atıf alan araştırmacı (%20),
4. Nature (Tabiat) ve Science (Bilim) dergilerinde makale (%20),
5. SCI ve SSCI’e giren dergilerde makale (%20), 6.Her akademisyenin akademik çalışması (%10) şeklinde hepsi akademik yayına dayalı olan 6 kriter esas alınmaktadır (www.arwu.org/).

Makalenin tamamına Yapı Dünyası Dergisi 2013 Sayı: 204-205 den ulaşabilirsiniz.