Al–Sadr Stadyumu Çelik Çatı Avan Proje Statik Tasarımı

Zafer KINACI / Mustafa G. ÇİFTÇİOĞLU
KINACI Mim. Müh. Müş. Ltd. Şti.

Al–Sadr stadyumu 30 000 kişilik bir stadyum olup Irak’ın başkenti Bağdat’ta inşa edilecektir. Mimarı Atölye5 mimarlıktan Hatice Üsküdar Özer ve Kaan Özer’dir. Çelik çatı elamanlarının aşıklar hariç tamamı boru kesitlerden seçilmiş olup, aşıklar z profillerden, 300.80.27,9.4 seçilmiştir. Z aşıkların zayıf yöndeki atalet momenti, C aşıklara göre yüksek olması, çatı eğimi, imalat ve ekonomik gerekçelerle tercih sebebi olmuştur.

Tasarım yüklerinden bahsedecek olursak Irak’ta inşa edilecek çatımızın statik tasarımında şu yükleme durumları daha etkindir;
1. Düşey yükler olan; kaplama, toz ve yağmur yükü,
2. Rüzgar yükü
3. Sıcaklık değişimi
4. Deprem yükü

Şekil 2’de gözüktüğü gibi ortada tek kolona oturtulmuş, cephe tarafında ise Ø500/10 borularla bağlanmış 51.67 m uzunluğunda makasımız bulunmaktadır. Yükler altında çatımızın nasıl davranış sergilediği konusunda bilgi vermek gerekirse, düşey yük durumunda kolon dibinde 120 ton gibi bir basınç oluşurken, boru kolonumuzda ise 15 ton gibi bir çekme oluşmaktadır.

Çelik elemanlar çekme durumunda güçlüdür, fakat basınç durumunda narin eleman olduklarından dolayı zayıftır. Düşey yük durumunda boru kolonumuz çekme altında olduğundan dolayı şanslı durumda iken, makasın altından vuran rüzgar yükü altında bu kadar şanslı değildir. Bu sefer kolon dibi çekme altında, 25 m’lik Ø500/10’luk boru kolonumuz 22 ton basınç altındadır. Boyu 25 m olan bu kolonumuz basınç altında çok narin olup mutlaka her iki yönde de bölünüp burkulma boyu azaltılmalıdır. Bu kolona asılan cephe IPE500 profilleri makasa dik yönde doğal olarak bölerken, makas yönünde ise iki kat hizasında 323,9 mm’lik borularla bu eleman 3’e bölerek her iki yönde de burkulma boyu azaltılmıştır.

Rüzgar yükü ve düşey yük altında makas alt ve üst başlıkları çekme yada basınç altında olabiliyor.

Makas alt ve üst başlıklarımız düşey yönde diagonal ve ara çubuklarla bölünürken, yatay yönde ise üst başlıklarımız bağlantı kirişleriyle, alt başlıklarımız ise bir ucu bağlantı kirişlerine uzanan 177,8/ 6 ve 159/6 mm payandalarla bölünmüştür…

Makalenin tamamına Yapı Dünyası Dergisi 2013 Sayı: 208-209 dan ulaşabilirsiniz.