Eğri Minareler

Fikret KURAN, İnşaat Yüksek Mühendisi, Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü

Özet: Bilinen en meşhur eğri yapı İtalya’daki Pisa Kulesidir. Pisa Kulesi çok sayıda araştırmacı tarafından incelenmiş, hakkında çok sayıda çalışma yapılmış, yapının tüm özellikleri araştırılmış ve kuledeki eğrilmeye etkisi incelenmiştir. Yine Pisa kulesinin stabilitesini arttırmaya yönelik proje hazırlanmış ve uygulaması yapılmıştır. Ülkemizde de kule tipi yapı olan minarelerin bazılarında da düşeyden sapma bulunmaktadır. En fazla düşeyden sapmanın olduğu ve en fazla bilinenleri ise, Aksaray Kızıl Minare ve Sivas Ulucami Minareleridir. Benzer olarak ülkemizde farklı coğrafyalarda başka eğri minareler de bulunmaktadır. Türkiye’deki eğrilen minarelerin hiç birinde uzun süreli ölçüm bulunmadığından bu minarelerin düşeyden sapmasının zamanla ne kadar arttığı belli değildir. Sivas Ulucami Minaresi’nde ise, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından çeşitli cihaz ve sensörler kullanılarak bir yıl süreli izleme yapılmıştır. Yine özellikle Irak ve Afganistan’da da Türklerin yapmış olduğu ve kültürel anlamda büyük öneme sahip eğri minareler bulunmaktadır. Bu çalışmada öncelikle eğrilen minarelerin ortak ve/veya farklı özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Bu minarelerin eğrilme davranışları araştırılmış, düşeyden sapma nedenleri fiziksel olarak tanımlanmaya çalışılmış, zemin özellikleri irdelenmiştir. Daha sonra elde edilmiş mühendislik verilerine göre düşeyden sapma stabilite analizleri yapılmış, bu tür narin yapıların düşeyden sapma stabilitelerini arttırmaya yönelik olarak yapılması gerekli müdahale yöntemleri önerilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Eğri Minareler, Stabilite, Eğrilme Kararsızlığı

Makaleye ©Yapı Dünyası Dergisi 2013 Sayı: 212-213 den ulaşabilirsiniz.