Müsilaj ve İmara İlişkin Düzenlemeler İçeren Çevre Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Girdi

Deniz kirletmenin cezaları artırılıyor
18 grostona kadar olan tanker, gemi ve diğer deniz araçlarından kaynaklı evsel atık suların, deterjanlı su, köpük, egzoz gazı yıkama sistemi suları ve benzeri yıkama sularının veya katı atıkların denize boşaltılması durumunda 5 bin lira, 18 ila 50 groston arasında olanlara 10 bin lira, 50 ila 100 groston arasında olanlara 20 bin lira, 100 ila 150 groston arasında olanlara 30 bin lira idari para cezası uygulanacak.

Liman, tersane, gemi bakım-onarım, gemi söküm, yat limanı gibi kıyı tesisi yönetimlerinin, kendi yönetim sahaları içerisinde meydana gelen kirliliği yetkili mercilere bildirmemesi halinde kıyı tesis yönetimlerine 25 bin lira, deniz çöpleri, atıklar ve atık suların toplanması ve yönetimine ilişkin gerekli tedbirleri almaması halinde bu yönetimlere 25 bin liradan 100 bin liraya kadar idari para cezası kesilecek.

Bu idari para cezaları, balıkçı barınaklarına 3’te 1 oranında uygulanacak.

Taraf olunan uluslararası sözleşmelerde ve ilgili yönetmeliklerde belirlenen kükürt oranından daha fazla kükürt içeren akaryakıtı, denizcilik yakıtı olarak kullanan gemi ve diğer deniz vasıtalarından bin grostona kadar olanlar için groston başına 200 lira, bin ila 5 bin groston arasında olanlara bu miktar ve ilave her groston başına 25 lira, 5 bin grostondan fazla olanlara ise bu miktarlara ilave her groston başına 5 lira idari para cezası verilecek.

Günlük 1 kilogram veya daha az tıbbi atık üreten sağlık kuruluşlarından oluşan tıbbi atıklarını öngörülen yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak biriktiren, sınıflandıran, depolayan, taşıyan, ambalajlayan ve bertaraf edenlere 10 bin liraya kadar idari para cezası uygulanacak.

Öngörülen cezalar Özel Çevre Koruma bölgelerinde 2 kat olacak.

Atık su arıtma tesisi zorunluluğu
Atık su arıtma tesislerinde kullanılan elektrik enerjisi yüzde yüze kadar geri ödenebilecek.

Boğazlar ve Susurluk Havzası dahil Marmara Denizi Hidrolojik Havzası ve bu havzada yer alan illerden İstanbul, Bursa ve Kocaeli’nin tamamında, büyükşehir, il ve ilçe belediyeleri maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde iş termin planlarını Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına sunmak ve 3 yıl sonunda da ileri atık su arıtma tesislerini kurup işletmeye almak zorunda olacak.

Belediyeler atık su gelirlerinin yarısını atık su arıtma tesislerinin kurulması ve işletilmesinde bu tesisler kurulana kadar kullanmak üzere ayırmak zorunda olacak. Ayrılan bu gelirler amaç dışında kullanılamayacak.

Sanayi alanları, ileri atık su arıtma tesisleri, ibadethane alanları ve tarımsal amaçlı silo yapıları, imar planlarında bina yüksekliklerinin serbest olarak belirlenemeyeceğine dair düzenlemenin kapsamı dışına çıkarılıyor.

Mahalli idarelerin projelerine yönelik düzenlemeler
Kanunla, mahalli idarelerin çevre kirliliğini önleyici yatırımlar kapsamında atık su arıtma, geri kazanım; arıtma çamuru işleme ve bertarafı; sıfır atık yönetimi kapsamında atık toplama, taşıma, işleme, geri kazanım ve bertaraf tesisleri ile mapa şamandıraların özel sektör eliyle yapılması, işletilmesi, bakımı ve devredilmesine ilişkin düzenlemelerin nasıl hayata geçirileceği belirleniyor.

Mahalli idarelerin toplam yatırım tutarı veya toplam işletme hizmet bedeli 100 milyon liranın altındaki projelerine ilişkin ihale ve sözleşme işlemleri için yetkilendirme kararı aranmayacak. Bu değerin altında kalmak amacıyla projeler bölünemeyecek. Söz konusu projeler, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca onaylandıktan sonra ihale işlemlerine başlanabilecek.

Mahalli idarelerin, Yap-İşlet-Devret modeliyle gerçekleştireceği projeler için yetkilendirme talepleri, proje dokümanlarıyla birlikte Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından teknik olarak değerlendirildikten sonra yetkilendirme kararı için iletilecek.

Türkiye Çevre Ajansı tarafından, Çevre Kanunu kapsamında yer alan depozito düzenlemeleri çerçevesindeki Yap-İşlet-Devret projeleri; depozito düzenlemeleri çerçevesinde Türkiye Çevre Ajansınca yatırımı gerçekleştirilen kamu yatırımlarının özel sektör tarafından belirli şartlarla ve 10 yıldan uzun süreli olarak işletilmesi kanundaki usul ve esaslara göre gerçekleştirilebilecek.

Bina kimlik sertifikasına sahip yapılara beşer yıllık periyodik denetim uygulaması getiriliyor
Projesine uygun olarak yapımı tamamlanan binalara vatandaş eli ile gerçekleştirilen yapısal müdahalelerin tespit edilerek gerekli önlemlerin alınabilmesi için sertifika asılan binaların beşer yıllık periyotlar halinde denetlenmesi sağlanaca. Denetim görevi, Bakanlığımızca elektronik ortamda belirlenecek yapı denetim kuruluşlarınca gerçekleştirilecek ve bu denetimin ücreti yine Bakanlık’ça karşılanacak

Yapılacak deney bedellerine üst sınır getirilmesine yönelik yetki verildi
Yapının taşıyıcı sistemine ilişkin deney bedellerinden hangilerinin yapı denetim hizmet bedeline dahil olduğunun belirlenmesi, sertleşmiş beton (karot) deney bedellerinin kimin tarafından karşılanması gerektiği ve laboratuvar kuruluşlarının deney hizmetlerine ilişkin alacakları azami hizmet bedelinin belirlenmesi konularında yaşanan ihtilafların giderilmesi amacıyla Bakanlık yetkilendirilmiştir.

Yapı denetim ve laboratuvar kuruluşlarına uygulanacak cezalar
Laboratuvar kuruluşlarına verilen bazı idari müeyyidelerde düzenlemelere gidilerek, laboratuvarlarca gerçekleştirilecek iş ve işlemlerin daha verimli hale getirilmesi, laboratuvarların deney etkinliğinin arttırılması ve usulsüz işlemlere yönelik caydırıcılığın arttırılması hedeflenmiştir.

Laboratuvar kuruluşu, beton deneyine ilişkin Bakanlıkça belirlenen azami fiyatın üzerinde bedel aldığının tespiti halinde idari para cezası alacak. Laboratuvar kuruluşuna, beton, hazır beton, beton çelik çubuk ve benzeri yapı malzemesi üreten veya pazarlayan firmalar adına laboratuvar hizmetinde bulunduğunun tespit edilmesi halinde, Bakanlıkça 1 yıl yeni iş almaktan men cezası verilecek.

Laboratuvar izin belgesinin iptaline sebep olan ceza maddesinin kapsamı genişletildi. Laboratuvarın gerçeğe aykırı raporu idarelere ve şahıslara sunduğunun tespiti halinde faaliyetine son verilecek .

Kanunda, elektronik ortamda yapılan sıralamadan her bir fiili için 120 güne kadar çıkarılarak yapı denetim kuruluşunun yeni bir işte denetim görevi üstlenmesine izin verilmeyecek haller şöyle sıralanıyor:

– Yapı denetim kuruluşunca ilgili denetim personeli Bakanlıkça belirlenen sürede görevlendirilerek yapının denetim sorumluluğunun üstlenilmemesi,

– Denetim sorumluluğu üstlenilen ancak yapı denetim kuruluşundan kaynaklanan nedenlerle Bakanlıkça belirlenen sürede yapı denetim hizmet sözleşmesinin imzalanmaması,

– Yapı denetim kuruluşunun; izin belgesinin geçici olarak geri alınması, iptal edilmesi, yeni iş almaktan men cezası alması veya o yapı için Bakanlıkça elektronik ortamdaki yapılan görevlendirilmesinin kaldırılması durumları hariç olmak üzere yapı denetim hizmet sözleşmesinin yapı denetim kuruluşundan kaynaklı sebeple feshi,

– Yapı ruhsatı verildikten sonra, yapı denetim kuruluşunun gerçeğe aykırı beyan veya bilgi, belge vermesi sebebiyle o yapı için hatalı görevlendirme yapıldığının anlaşılması.

Elektronik ortamda sıralamadan çıkarılan yapı denetim kuruluşunun yeniden sıralamaya girmesi halinde, sıralamadan çıkarılmasına sebebiyet veren yapıda tekrar görevlendirilmesi mümkün olacak.

Yapı denetim kuruluşunun yürüttüğü denetimde, ruhsat eki onaylı statik projesine uygun olan ancak ruhsat eki diğer projelere uygun olmayan aykırılıkları tespit etmemesi halinde, yapı denetim kuruluşuna Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğünce o işe ilişkin aldığı hizmet bedelinin yüzde 20’si oranında idari para cezası uygulanacak.

Yapı denetim kuruluşunun yürüttüğü denetim görevinde; ruhsat eki onaylı statik projesine uygunsuzluğu ve yapısal hasar olduğu halde bu durumu tespit etmemesi, tespite konu statik projesine uygunsuzluğun ya da hasarın mahallinde olmadığı halde bu yönde tespitte bulunması, belirlenen sürede denetimi yerine getirmemesi hallerinde, yapı denetim kuruluşunun 1 yıl süre ile yeni bir denetim görevi üstlenmesinin engellenmesine yönelik idari müeyyide uygulanacak.

Blokajlı Banka Hesabı sistemi kuruluyor
Kanunda, bu projelerin hayata geçirilmesi, herhangi bir aksaklık olmaması için Blokajlı Banka Hesabı sisteminin kurulması ve bu sistemin hayata geçirilmesinde ilgili idarelerin görev ve yetkilerine de yer veriliyor.

Proje sahibi mahalli idareler; proje konusuna, niteliğine ve özelliğine göre toplanan gelirlerden, uygulama sözleşmesinde belirlenen ödeme miktarına karşılık gelen miktarı, Blokajlı Banka Proje Hesabına aktaracak. Uygulama sözleşmesindeki ödemeye ilişkin düzenlemeler çerçevesinde Blokajlı Banka Proje Hesabından yalnızca proje kapsamında yapılacak ödemelere ve aktarımlara izin verilecek.

Mahalli idarenin söz konusu ödemelerini Blokajlı Banka Proje Hesabından yerine getirmemesi durumunda, görevli şirketin başvurusu üzerine bu tutar Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının talebi üzerine genel bütçe vergi gelirlerinden aktarılan paylarından ilgisine göre Hazine ve Maliye Bakanlığı veya İller Bankası tarafından kesinti yapılarak Blokajlı Banka Proje Hesabına takip eden ayın sonuna kadar aktarılacak. Aktarılacak bu tutar, kesintiler düşüldükten sonra ilgili mahalli idareye gönderilecek tutarın yüzde 10’unu aşamayacak.

Bu tesisler için 30 yıldan az süreli olarak tesis edilecek üst hakları da bağımsız ve sürekli nitelikte kabul edilecek.

Bina kimlik sertifikası alan yapılar 5’er yıllık periyotlarla denetlenecek
Kanuna göre, iş bitirme aşamasına gelen yapılara bina kimlik sertifikası verilecek. Bina kimlik sertifikası alan yapılar, 5’er yıllık periyotlarla yapı denetim kuruluşlarınca denetlenecek.

Bu denetimler, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca elektronik ortamda belirlenen yapı denetim kuruluşları tarafından yürütülecek. Yapı denetim kuruluşlarına, yaptıkları denetimlere dair verdikleri hizmet için ödenecek bedel Bakanlık tarafından belirlenecek.

İskan Kanunu’nun, “iskanlı göçmenlerin ve yerleri kamulaştırılanların iskanı” konularını içeren maddeleri kapsamına giren hak sahibi ailelerden sözleşme aşamasında borcunu peşin ödemek isteyenlere, borçlandırma bedeli üzerinden yüzde 65 indirim yapılacak.

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü faaliyetlerinin gerektirdiği araç, gereç, satın alma, bakım, onarım, yapım, sigorta, kiralama, araştırma, tanıtım, temsil, eğitim giderleri, yurt dışında yürütülecek proje giderleri, kadastro hizmetlerinin yapılması, yenilenmesi, güncellenmesi ve benzeri her türlü harcamalar döner sermaye gelirlerinden karşılanabilecek.

Döner sermaye işletmeleri için kendi kaynaklarından karşılanmak üzere tahsis edilen sermaye miktarı Cumhurbaşkanınca 5 katına kadar artırılabilecek, artırılan sermaye elde edilen karlarla karşılanacak.

Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri, köy tüzel kişileri ve kalkınma ajanslarının kanunlarla ve Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle sayılan görevleriyle ilgili yapılacak tapu işlemlerinden ve münhasıran elektronik ortamdaki verilere ilişkin olmak üzere veri paylaşımından döner sermaye ücreti tahsil edilmeyecek. Genel Müdürlük birimlerince neden olan hataların düzeltilmesi işlemlerinden, ilgililerin kusuru olmaksızın nüfus idaresi tarafından resen gerçekleştirilen maddi hataların düzeltilmesi, tamamlanması ve geri alınması işlemleri neticesinde tapuda yapılan kimlik bilgileri düzeltme işlemlerinden, tapu müdürlüklerince resen yapılan işlemlerden, aile konutu şerhi işlemlerinden ve kat irtifakından resen kat mülkiyetine geçiş işlemlerinden döner sermaye ücreti tahsil edilmeyecek. Veri paylaşımına ilişkin protokol veya sözleşmelerde, döner sermaye hizmet bedellerinin ödenmesine ilişkin usul ve esaslar düzenlenebilecek.

Kanunla, Orman Köylülerinin Kalkınmalarının Desteklenmesi ve Hazine Adına Orman Sınırları Dışına Çıkarılan Yerlerin Değerlendirilmesi ile Hazineye Ait Tarım Arazilerinin Satışı Hakkında Kanun’da değişikliğe gidiliyor.

Buna göre, orman olarak muhafazasında bilim ve fen bakımından hiçbir yarar görülmeyen, aksine tarım alanına dönüştürülmesinde yarar olduğu tespit edilen yerlerden sınırları Cumhurbaşkanınca belirlenen alanlar, İstanbul Şile’deki Darlık ve Ömerli barajlarının yapımından etkilenen Darlık ve Esenceli mahallelerinin yeni yerleşim yerlerinin belirlenmesi için Orman Genel Müdürlüğünce orman sınırları dışına çıkarılarak tapuda Hazine adına resen tescil edilecek.

Yeni yerleşim yerindeki hak sahipliği, borçlandırma ve takyide ilişkin usul ve esaslar, Cumhurbaşkanınca belirlenecek.

Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’da yapılan değişiklik
Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikle, riskli yapı tespiti yapılmasının engellenmesi durumunda güvenliği sağlamak üzere kolluk kuvvetlerinden destek alınarak tespit yapılacak.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı veya idare tarafından, binanın bulunduğu arsanın tehlikeli durumu veya hasar bakımından acilen boşaltılması, yıktırılması gerektiği belirlenen binalar riskli yapı olarak kabul edilecek. Maliklere, kiracılara ve yapıda ikamet etmek şartıyla sınırlı ayni hak sahiplerine taşınma yardımı yapılabilecek.

Uygulama yapılacak alandaki taşınmazlar, feshedilmiş sayılan sözleşmelere istinaden tapuda müteahhide devredilmiş ise uygulama neticesinde meydana gelen yeni taşınmazlar, hak sahipliği çalışmaları gözetilerek müteahhide devir yapan eski malikleri adına resen tescil olunacak.

Dönüşüm olan yerlerde hak sahibinin dönüşümden önceki taşınmazının tapu kaydında yer alan ipotek, ihtiyati haciz, haciz ve intifa hakkı gibi haklar ve şerhler hak sahibi adına yatırılan taşınmazın bedeli üzerinden devam ettirilecek, tapu kaydındaki haklar ve şerhler Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının talebi üzerine tapu müdürlüğünce resen terkin edilecek.

Coğrafi veri toplama
Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikle, gerçek kişilerin ve özel hukuk tüzel kişilerinin Türkiye’ye ait Ulusal Coğrafi Veri Sorumluluk Matrisi kapsamındaki coğrafi verileri toplaması, üretmesi, paylaşması veya satması; fikri, sınai ve ticari haklara ilişkin mevzuat hükümleri ile Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ve özel kanunlardaki hükümler saklı kalmak kaydıyla ve ticari faaliyetleri gerçekleştirmek için gerekli belgelere sahip olması şartı ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı iznine tabi olacak.

Coğrafi bilgi sistemi kapsamındaki yazılımlar, Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi standartları ile uygunluğu sağlanmak amacıyla Bakanlıkça sertifikalandırılacak.

Coğrafi veri toplayan sensor ve donanımlar, ilgililerince, Bakanlıkça oluşturulacak elektronik ortama kaydedilecek.

Savunma, güvenlik ve istihbarat alanında faaliyet gösteren yazılımlarda, sertifika ve kayıt zorunluluğu aranmayacak.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca, coğrafi veri izninin alınmaması durumunda başvuru için faaliyet sahibine tebliği tarihinden itibaren en az 10 gün süre verilecek. Süresi içerisinde başvurusunu yapmayanların faaliyetleri durdurulacak ve izin bedelinin 5 katı tutarında idari para cezası uygulanacak. Pafta sınır alanının tespit edilememesi halinde idari para cezası için bin adet 1/1000’lik pafta üzerinden hesaplama yapılacak.

Coğrafi bilgi sistemi kapsamındaki yazılımlar için sertifika alınmaması durumunda 100 bin lira idari idari para cezası uygulanacak. Ceza uygulandığı tarihten itibaren 3 ay içerisinde sertifika alınmaması halinde sertifikasız kullanımın her tespitinde aynı miktarda cezai işlem uygulanacak.

İdari para cezasına karşı 30 gün içerisinde yetkili idare mahkemesine itiraz edilebilecek.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca, yapacakları iş birlikleri kapsamında gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine; Türkiye’ye ait Ulusal Coğrafi Veri Sorumluluk Matrisi kapsamındaki coğrafi verileri toplaması, üretmesi, paylaşması veya satması, veri madenciliği yapması ve yeni veri üretmesi konularında; fikri, sınai ve ticari haklara ilişkin mevzuat hükümleri ile Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ve özel kanunlardaki hükümler saklı kalmak kaydıyla lisans verilecek.

Lisans kapsamında Bakanlıkla paylaşılan verilerin üçüncü şahıslara bedeli karşılığında Ulusal Coğrafi Bilgi Platformu üzerinden verilmesi durumunda elde edilecek gelirler, Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri hizmetlerinde kullanılmak üzere Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğünün ilgili hesabına yatırılacak. Lisans bedelleri bakanlıkça belirlenecek ve Döner Sermaye İşletmesi Birim Fiyat Listesinde her yıl yayımlanacak.

Türkiye Çevre Ajansı, Bakanlık tarafından kullanma izni verilen veya kiralanan, Kıyı Kanunu kapsamındaki devletin hüküm ve tasarrufu altında yer alan alanlarda; mapa ve şamandıra sistemleri kuracak, işletecek, deniz araçlarına atık alım hizmetleri verecek ve bu hizmetlerin verilmesini sağlayacak. Ajans, ihtiyaç halinde bu faaliyetleri özel hukuk tüzel kişiliğini haiz şirketler kurarak gerçekleştirebilecek.

Genel Kurulda ihdas edilen maddeye göre, Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun kapsamındaki alanlarda ve parsellerde uzlaşma yoluyla bakanlığa, TOKİ’ye veya idareye bedeli karşılığında devredilen taşınmazların sicilindeki ipotek, ihtiyati haciz, haciz ve intifa hakkı gibi haklar, satış sonrasında satış bedeli üzerinden devam edecek.

Kanun kapsamında satış işleminin yargı kararı ile iptal edilmesi halinde, satışı yapılan arsa veya arsa payı, satış işleminden sonra üçüncü bir kişiye devredilmemiş veya satıştan önceki malik adına doğrudan tescilini hukuken veya fiilen imkansız hale getiren bir uygulamaya tabi tutulmamış ise resen eski maliki adına tescil edilecek ve satış bedelinin iadesi sağlanıncaya kadar satış bedeli tutarında alıcı lehine kanuni ipotek tesis ve tescil edilecek.

Yapı Kooperatiflerine yönelik düzenlemeler
Kayseri’deki yapı kooperatifleriyle sınırlı olmak üzere, “inşaatların etaplar halinde yapılarak teslim edilmesi”, “terkin edilmemiş olması”, “yapımı tamamlanan etapta bağımsız bölüm malikine kooperatifçe tahakkuk ettirilen bedelin ödenmemesi” ve “kooperatif tarafından üyeye konutunun tapu devrinin yapılmaması” şartlarının taşınması halinde, konutun tapu devrinden sonraki dönemler için yapı kooperatifi tarafından yönetim giderleri hariç olmak üzere, her ne ad altında olursa olsun yapılmış borçlandırmalar veya bu kapsamda üçüncü şahıslara kooperatif tarafından yapılan alacağın devrine ilişkin işlemler hükümsüz sayılacak.

Afyonkarahisar Kocatepe kasabası sınırları içerisinde gerçekleştirilen kadastro çalışmaları sonucu, zilyetlik şartları oluştuğu halde sit alanlarında kalması nedeniyle Hazine adına tespit ve tescili yapılmış taşınmazlardan 1. ve 2. derece arkeolojik sit alanları dışında kalan sit alanlarındaki taşınmazların, kadastro tutanaklarında zilyet veya hak sahibi olarak belirtilen kişilerin veya mirasçılarının, 31 Aralık 2022’ye kadar Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı birimlerine müracaatları halinde adlarına tescilleri yapılacak.

Bu hüküm, davası devam eden taşınmazların zilyet veya hak sahibi olan kişileri veya kanuni mirasçılarını da kapsayacak.