Hazır Beton Taşıyıcıları İçin Çevreci Bir Çözüm Önerisi

Cihat UYSAL, Mimar Y. Mühendis

Dünyada çevre standartları ve düzenlemeleri geliştirilirken, transmikserlerin tasarımında da yeni değişikliklik önerileri gündeme geliyor. Bugünkü genç kuşak bilmez, hani eskiden at arabalarının kullanıldığı yıllarda atlar yollara dışkılarını yaparak giderlerdi ya, günümüzde bunun yerini hazır beton firmalarının beton taşımak için kullandıkları transmikserler aldı. Söz konusu araçlar şantiyelerden çıktıktan sonra beton boşaltma oluklarında kalan betonu şehirdeki yollara boşaltarak benzeri bir manzara yaratıyorlar. Hazır beton üretiminin bugünkü gibi yaygınlaşmadan önce de özellikle kent içindeki yap-sat usulü yapılan apartman şantiyelerinde kaldırımda beton atık ve artıkları kalıyordu. Bu atık ve artıkların genellikle kırılıp şantiyeden uzaklaştırılmadığını biliyoruz. Yakın dönemde hazır beton üretiminin giderek yaygınlaşması ile ortaya çıkan bu yeni durumun tartışılması ülkemizde henüz gündeme gelmedi ve hatta bir çoğumuz bunun farkında bile değiliz. Ancak, özellikle büyük kentlerde beton üretim miktarının dolayısıyla taşınmasının çok arttığını dikkate alırsak, sorunun ihmal edilmeyecek boyutlarda olduğu unutulmamalıdır.

Konuyu çevrecilerin de gündeme getirmesiyle ABD ve Kanada’da kullanılmaya başlanan ve bu amaçla tasarlanmış bir transmikser Concrete News Dergisi’nin bu yıl Kasım sayısında tanıtılıyor. Söz konusu transmikserinde (ready-mix truck) beton teslim edildikten sonra aracı kullanan şöförün beton oluğunu temizlemesi öngörülüyor. Mikserlerin arka bölgesi bu işlevi yerine getirebilmesi için pompa, oluğun ucuna takılabilecek kova ve temizleme suyu düzeneği ve benzeri techizat ile donanıyor. Çok kısa bir eğitimle kullanılabiliyor. Oluğun ortalama temizleme süresi geleneksel temizleme süresi ile aynı oluyor. Temizleme işlemi sırası ile şöyle yapılıyor. Kulplu atık kovası oluğun ucuna takılıyor. Yıkama suyu deposundan gelen su ile oluk yukarıdan aşağıya doğru yıkanarak temizleniyor. Bu sırada oluğa titreşim veren bir düzenek var. Kovada biriken su pompa ile mikser haznesine pompa ile boşaltılıyor. Dergi tanıtımda bu ekipmanın az bakım gerektiren ve uzun ömürlü kullanılabilen özellikte olduğunu belirterek reklam yapmayı da ihmal etmiyor. Bu uygulama günümüze silbaştan değiştirmemiz pek kolay olmayacak hazır beton taşıma sistemini yeniden ele alan ve günün çevreci hedeflerine yönelik olarak ele alınmış güzel bir inovasyon örneğini oluşturuyor.

Çevre konusunda çalışan ilgililer artan hazır beton üretimi karşısında, beton artıklarının akarsu yatakları ve tarımsal üretim yapılan alanlarda yapacağı tahribatın gözden kaçırılmaması gerektiğini dile getiriyorlar. İrlanda’da yol inşaatı yapan ülkemizin bir inşaat firmasının sahibinden dinlemiştim. Yapılan yolda taşıtlardan akacak yağ benzeri maddeler ile karışması ile oluşacak yüzey suyunun tarımsal alanlara akıtılmayacak biçimde projelendirmesini, toplanarak arıtılmasını istemişler. Bu düzeydeki bir duyarlılığa toplumumuz henüz çok uzak. Kent içinde ana yolları ve sokakları dolduran araçlara, park yeri sorununa çözüm aramayan kurumların bu konuyu gündeme getirmeleri büyük iyimserlik olur.