Tarihi Tokat Evleri Mimarisinde Bozulmaya Neden Olan Etkiler

Yrd. Doç. Dr. Ahmet ESMERAY / Yrd. Doç. Dr. Bahattin ÖZTOPRAK / Yrd. Doç. Dr. Nurettin İMRE
Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat Meslek Yüksekokulu, Öğretim Üyesi

Özet: Tüm dünyada olduğu gibi, ülkemizde de hızlı sosyal ve kültürel değişimler olmuştur. Bu değişimin sonucu olarak ortaya çıkan sanayileşme, birçok yenilikleri getirdiği gibi, birçok değerleri de beraberinde götürmüştür. Tarihi evler önemini kaybetmiş, bu evler daha ziyade dar gelirli ailelerin veya kiracıların elinde kalmıştır. Yapı için gerekli olan bakım ve onarım yapılamamış veya yapılsa bile gerekli tadilat bilgisi ve malzeme özellikleri bilinmediğinden fiziksek bozulma hızlanmıştır. Ülkemizin doğal ve kültür varlıklarından olan, tarihi Türk ev örneklerinden biride Tokat evleridir. Halit Sokağı restore çalışmaları olumlu birer gelişmedir. Bu çalışma ile tarihi Tokat evlerinde gözlemlenen, bozulma ve bozulmayı hızlandıran nedenlerin ortaya konması amaçlanmaktadır.

Ülkemiz doğal ve kültürel varlıklar yönünden oldukça zengin bir yöredir. Bu varlıklar fertlerle olan ilişkileri, günlük hayat içerisindeki yerleri, kullanılma değerleri ve daha birçok özellikleri nedeniyle gelecek kuşaklarımıza aktarılması için korunması gereken kültür değerlerimizdir. Bu kültür değerlerimizden biri de hiç şüphesiz ki tarihi Türk evleridir. Bu evler genellikle bölgesel ve yerel malzeme yönünden farklı görünüm içerisindedirler. Örneğin; Doğu ve Güneydoğu da taş bina, Orta Anadolu da kerpiç, Karadeniz, Ege ve Akdeniz bölgelerinde ise genellikle ahşap malzeme hakimdir. Tarihi Türk ev örnekleri, asırlar süren bir birikimin ürünüdür. Çok zengin bir kültürün sade bir dalı olarak Türk insanının duyuş, düşünüş, yaşayış biçimini, değer yargılarını ve üstün zevkini en güzel şekilde dile getirir. Tarihimizle bir kültür köprüsü teşkil eden bu yapıları korumak ve yaşatmak milli bir görev olarak karşımızda durmaktadır (Esmeray, 1991).

Tokat Valiliği tarihi Tokat evlerini korumak, toplumun hizmetine sunmak ve eski sokak dokusuyla uyumlu hale getirmek için, 1990 yılında başlattığı Bey Sokağı tarihi evleri restore çalışmaları ve son olarak, 2004 yılı Ocak ayında Tokat Valiliği Özel İdaresi ve Tokat Belediye Başkanlığının işbirliği ile 25 evin dış cephesi ve pencereleri orijinal yapılarına sadık kalınarak, bakım restorasyon çalışmaları yapılmıştır (İmre, 2006).

Makalenin tamamına Yapı Dünyası Dergisi 2010 Sayı: 176 dan ulaşabilirsiniz.