Andromeda Galaksisinde Ortaya Çıkarılan Galaktik Göçün Ayak İzleri
İlhan VARDAR
Karanlık Enerji Spektroskopik Aracı, yıldızların Samanyolu’ndan başka bir galaksiye kitlesel göçüne dair ikna edici kanıtlar ortaya koyuyor.
Milyarlarca yıl boyunca, galaksiler yeni yıldızlar oluşturarak ve uygun bir şekilde adlandırılan “galaktik göç” olayları yoluyla diğer galaksilerle birleşerek büyür ve gelişir.
Gökbilimciler, bir galaksi boyunca bireysel yıldızların hareketlerini ve genişletilmiş yıldız ve karanlık madde halesini inceleyerek bu göç olaylarının tarihçelerini ortaya çıkarmaya çalışıyorlar. Bununla birlikte, böyle bir kozmik arkeoloji, şimdiye kadar sadece kendi galaksimiz olan Samanyolu’nda mümkün olmuştur.
Uluslararası bir araştırma ekibi, Samanyolu’nun en yakın büyük galaktik komşusu olan Andromeda Galaksisi’ndeki büyük bir galaktik göç olayının çarpıcı yeni kanıtlarını ortaya çıkardı.
Messier 7500 (M31) olarak da bilinen Andromeda Galaksisi’nin iç halesindeki yaklaşık 31 yıldızın hareketlerini ölçen ekip, yıldızların konumlarında ve hareketlerinde bu yıldızların milyarlarca yıl önce M2 ile birleşen başka bir galaksinin parçası olarak yaşamlarına nasıl başladıklarını ortaya koyan anlatı kalıplarını keşfetti. Bu tür modeller uzun zamandır teori olarak tahmin edilmiş olsa da, hiçbir galakside bu kadar net görülmemiştir.
“Samanyolu’nun en yakın büyük galaktik komşusu olan Andromeda Galaksisi’ne dair yeni gözlemlerimiz, galaktik bir göç olayının kanıtlarını mükemmel ayrıntılarla ortaya koyuyor,” diye açıklıyor NSF’nin NOIRLab’ında gökbilimci ve bu araştırmayı sunan makalenin baş yazarı Arjun Dey. “Gece gökyüzü değişmez gibi görünse de, Evren dinamik bir yer. M31 ve Samanyolu’muz gibi galaksiler, kozmik tarih boyunca birçok küçük galaksinin yapı taşlarından inşa edilmiştir. “
“Bunu daha önce yıldızların hareketlerinde bu kadar net bir şekilde görmemiştik, ne de bu birleşmeden kaynaklanan yapıların bazılarını gözlemlememiştik” diyor Edinburgh Üniversitesi’nde astrofizikçi ve makalenin ortak yazarı Sergey Koposov. “Ortaya çıkan tablomuz, Andromeda Galaksisi’nin tarihinin, kendi galaksimiz Samanyolu’nunkine benzediğidir. Her iki galaksinin iç halelerine tek bir göç olayı hakimdir.”
Bu araştırma sadece galaktik komşularımızın tarihine değil, aynı zamanda kendi galaksimizin tarihine de ışık tutuyor.
Samanyolu’nun halesindeki yıldızların çoğu başka bir galakside oluştu ve daha sonra 8-10 milyar yıl önce galaktik bir birleşmeyle bizim galaksimize göç etti. M31’deki benzer ama daha yeni bir galaksi birleşmesinin kalıntılarını incelemek, gökbilimcilere Samanyolu’nun geçmişindeki en büyük olaylardan birine bir pencere açıyor.
M31’deki geçiş geçmişini izlemek için ekip DESI’ye başvurdu. DESI, karanlık enerjinin Evrenin genişlemesi üzerindeki etkisini ölçmek için yakındaki Evren’deki on milyonlarca galaksi ve kuasarın (aynı zamanda yıldız benzeri bir nesne olarak da bilinir, kütlesi milyonlarca ila on milyarlarca güneş kütlesi arasında değişen, bir gaz diski ile çevrili bir süper kütleli kara delik tarafından desteklenen son derece parlak bir aktif galaksi çekirdeğidir. -İ.V.) haritasını çıkarmak için inşa edildi. Dünyadaki en güçlü çok cisimli tarama spektrografıdır ve bir gecede 100.000’den fazla galaksinin spektrumunu ölçebilir. Bununla birlikte, DESI’nin birinci sınıf yetenekleri eve daha yakın bir yerde de kullanılabilir ve cihaz, ekibin M31 araştırması için çok önemliydi.
“Bu bilim dünyanın başka hiçbir yerinde yapılamazdı. DESI’nin inanılmaz verimliliği, verimi ve görüş alanı, onu Andromeda Galaksisi’ndeki yıldızların bir araştırmasını yapmak için dünyanın en iyi sistemi haline getiriyor “diyor ve ekliyor. “Sadece birkaç saatlik gözlem süresinde DESI, çok daha büyük teleskoplarla on yıldan fazla bir spektroskopiyi aşabildi.”
Mayall Teleskobu 50 yıl önce tamamlanmış olmasına rağmen (1973’te ilk ışığı elde etti), devam eden yükseltmeler ve son teknoloji ürünü enstrümantasyon sayesinde dünya standartlarında bir astronomik tesis olmaya devam ediyor. “Elli yıl kulağa uzun bir zaman gibi geliyor ve naif bir şekilde bunun bir tesisin doğal ömrü olduğu düşünülebilir,” diyor NOIRLab’da ortak yazar Joan R. Najita. “Ancak yenilenme ve yeniden kullanımla, Mayall gibi saygıdeğer bir teleskop, bugünün standartlarına göre nispeten küçük olmasına rağmen şaşırtıcı keşifler yapmaya devam edebilir.”
Araştırma, Radcliffe İleri Araştırmalar Enstitüsü aracılığıyla projeye bağlanan iki Harvard Üniversitesi lisans öğrencisi Gabriel Maxemin ve Joshua Josephy-Zack ile işbirliği içinde gerçekleştirildi. Najita, 2021’den 2022’ye kadar Radcliffe Üyesiydi.
Ekip şimdi DESI ve Mayall Teleskobu’nun benzersiz yeteneklerini, yapısını ve göç tarihini benzeri görülmemiş ayrıntılarla ortaya çıkarmak amacıyla M31’in dış yıldızlarının daha fazlasını keşfetmek için kullanmayı planlıyor.
Najita, “Gökyüzüne bakabilmemiz ve yıldızlarının hareketlerinde yazıldığı gibi başka bir galaksinin tarihinin milyarlarca yılını okuyabilmemiz şaşırtıcıdır – her yıldız hikayenin bir bölümünü anlatır” diyor. “İlk gözlemlerimiz en çılgın beklentilerimizi aştı ve şimdi DESI ile tüm M31 halesinin bir anketini yapmayı umuyoruz. Kim bilir hangi yeni keşifler bizi bekliyor!”
NSF’nin NOIRLab’ındaki gökbilimciler tarafından yönetilen bir araştırma ekibi, yıldızların Andromeda Galaksisi’ne kitlesel göçü için çarpıcı yeni kanıtlar ortaya çıkardı. Yıldızların hareketlerindeki karmaşık desenler, Samanyolu’nunkine çok benzer bir göç tarihini ortaya koymaktadır. Yeni sonuçlar, NSF’nin NOIRLab’ının bir Programı olan Kitt Peak Ulusal Gözlemevi’ndeki Nicholas U. Mayall 4 metrelik Teleskobu üzerindeki DOE’nin Karanlık Enerji Spektroskopik Aygıtı ile elde edildi.
Kaynak: KPNO/NOIRLab/AURA/NSF/Yerel Grup Araştırma Ekibi/T.A. Rektörü (Alaska Anchorage Üniversitesi)/D. de Martin/M. Zamani
Kaynak: noirlab2304 — Bilim Bülteni
