Yapılar Depremlerde Nasıl Yorulur?

Nejat BAYÜLKE, İnşaat Yüksek Mühendisi, ARTI Mimarlık Müh. Müş. Ltd. Şti.

Özet: Deprem davranışını açıklanacak yapı 1- Bugünün deprem yönetmeliğine (2007) uygun tasarlanmış ve yapılmış; 2- Yakın bir tarihte 1975–2007 arası deprem yönetmeliklerine göre tasarlanmış ve yapılmış ve 3- Hiçbir deprem kaygısı olmadan yapılmış bugünün ya da 1968 öncesinin yapısı olabilir. 1968 ilk kez dinamik analize eşdeğer statik deprem analizinin öngörüldüğü ve etriye sıklaştırması gibi sünek davranış ilkeleri içeren deprem yönetmeliğinin geçerli olduğu yıldır. 1975 deprem dayanıklı sünek yapı tasarım kurallarını büyük ölçüde içeren deprem yönetmeliğinin yılıdır. 2007 ise şu anda geçerli olan deprem yönetmeliğidir ve depreme dayanıklı yapı koşullarının 1975’e göre önemli boyutta daha ağırlaştırıldığı yönetmeliğin yürürlüğe girdiği yıldır.

Yapının yapıldığı tarihte geçerli olan inşaat mühendisliği pratiği de yapının deprem davranışını belirleyicidir. İki tür yapının deprem davranışı açıklanacaktır. Birinci tür yapı aşağıda sayılan ve deprem dayanımı olan ve depremde istenilen davranışı sağlayacak özellikleri olan yapıdır. İkinci tür yapı ise bu gün ya da uzak geçmişte depreme dayanıklı yapı kurallarının bilinmediği bir dönemde yapılmış ya da kuralların çok iyi bilindiği bir dönemde bu kurallara uyulmadan yapılmış bir yapıdır.

Yapının deprem davranışı etkiyen deprem yükünün düzeyine bağlıdır. Deprem yükü yapının elastik davrandığı yük düzeyini altındadır ya da üzerindedir. Bir diğer önemli nokta yapının elastik davranış bölgesi ötesine deprem süresi içinde kaç kez geçmiş olmasıdır. Şekil-1’de yapı elemanı ya da yapı deprem davranışı bir yük-ötelenme ilişkisi olarak verilmektedir.

Makalenin tamamına Yapı Dünyası Dergisi 2012 Sayı: 195-196 dan ulaşabilirsiniz.