Yetkin Mühendislik, Yetkin Mimarlık Üzerine
Prof. Dr. Mehmet Emin TUNA, Gazi Üniversitesi, Mimarlık Mühendislik Fakültesi
Zorunluluk;
Türk Mühendis ve Mimar Odalar Birliği İnşaat Mühendisliği Yönetmeliği, 10 Eylül 2006 gün ve 26285 sayılı Resmi Gazete’de yayınlandı. Bu yönetmelikle (zorunlu olmayan) yetkin mühendislik getirilmek isteniyor. Böylece gönüllülük ile yetkinlik belgesi alınacaktır. Mer’i mevzuatımızda yetkin mühendislik talebi yoktur. Hiçbir Kamu Kuruluşu da kanuna dayalı olmayan bir istekte bulunamaz.
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından 2004 yılında yapılan Deprem Şurası Eğitim Komisyonu raporunda Yetkin Mühendislik ve Yetkin Mimarlık gereği yer aldı. Yetkin Mühendislik, Yetkin Mimarlık yasasının çıkarılması önerildi. Ama maalesef, günümüze kadar bu konuda yasal bir gelişme olmadı.
Amaç;
Yönetmelikte güdülen amaç, mesleki deneyim birikiminin belirli bir olgunluk seviyesine ulaşıp ulaşmadığını tespit etmektir. Yönetmeliğin özü yetkinliğin sınavla belirlenmesini öngörmektedir.
Kapsamı;
Tabiatıyla yönetmelik yalnız İnşaat Mühendislerini kapsamaktadır. Yetkin Mühendislik yalnız İnşaat Mühendislerini kapsamamalı, tüm diğer teknik branşlarda da yetkinlik olmalıdır. Örneğin yetkin inşaat mühendisi, yetkin makine mühendisi, yetkin elektrik mühendisi, yetkin mimar gibi olmalıdır. Yetkinlik belgesi, odaların katılımı ile kamu tarafından verilmesinde yarar olacaktır.
Sınavı;
Sınavın genel konular, özel konular olarak ikiye bölünmesi, işin bürokrasisini arttırmakta ve lüzumundan fazla adayı yormaktadır. Genel ve özel konuların soruları uzmanlık alanlarına göre farklı düzenlenerek tek sınavla çoktan seçmeli yapılması yeterli olabilir.
Ayrıca adayın daha önce yaptığı mühendislik uygulamalarında kendi kafasına göre yazdığı rapor yerine, uygulamalarını belirleyen resmi evraklar gereklidir.
Yetkinlik belgesini verecek kamu kuruluşuna ihtiyaç vardır. Kamu Kuruluşunun bünyesinde üniversite temsilcileri, oda temsilcileri ile ilgili Kamu Kuruluşlarının görevlendireceği kişilerden oluşmalıdır. Yetkinlik sınavına başvuru en az üç yıllık tecrübe kazanmış adaylardan oluşmalıdır. Sınavlar yılda iki kere yapılmalı ve her sınava isteyen adaylar başvurabilmelidir. Yetkinliğin, her beş yılda bir sınavla geçerliliği sağlanmalı ve dördüncü yenilen meden sonra sınava gerek kalmamalıdır.
Yetkin Mühendis Belgelerinin sonu olmayan yenilemelerde doğru olmasa gerektir. Dört yenilemeden sonra mühendisin deneyimi yirmi yılı aşmış olacaktır. Daha da fazlası, yetkinlik için yormak mühendislere bir katkı sağlamayacaktır. Son 25 yıl dopdolu çalışan bir mühendis, artık bir olgunluğa erişmiş olacaktır.
Yetkin Mühendis adayları arasında beş yıldan fazla deneyimli, oniki yıldan fazla deneyimli diye ayırım yapmak sınavın anlamını yok farz etmektir. Aksi halde Yetkin Mühendislik, Uzman Mühendis ve Denetçi Mühendis gibi benzeri bir duruma gelecek, amacından sapmış olacaktır.
Yetkin Mühendis adayları en az beş yıl tecrübeden sonramı üç yıl tecrübeden sonramı yetkinlik sınavına alınmalıdır. Burada önemli olan üç yılda yapmış olduğu çalışmanın yeterli olup olmamasına bağlıdır. Dolu dolu üç yıl çalışarak tecrübe kazanılması günümüzde mümkündür. Üç yılda yeterli tecrübe kazanılmaz da beş yılda yeterli tecrübe kazanılır diye düşünmek doğru değildir. Yetkin Mühendis adayları üç yıl ve fazlası deneyimli olanlar çoktan seçmeli sınava alınmalıdır.
Geçerlilik Süresi;
Yetkin Mühendislik Belgesi geçerlilik süresi kaç yıl olmalıdır? Üç yıl mı? Beş yıl mı? Neden üç yıl neden beş yıl olacaktır. Üç yıl ciddi bir işin başlaması ve bitmesi için yeterli zaman olmamaktadır. Üç yılda bir binlerce Yetkin Mühendisi denetim altına almak, sınav yapmak de netimin olumsuzluğuna götürür. Teknolojide ve yönet meliklerde üç yılda bir bu güne kadar çok önemli değişiklik olmamıştır.
Sonuç Olarak;
Memleket sathında yetkinlik belgesi aranması gerekir. Aksi halde yetkinlik belgesi önemli bir şey ifade etmez. İnşaat Mühendisliği dahil, diğer mühendisliklerde de yetkinlik belgesi aranması, düzenlenmesi kanun gerektirir. Yasama organı konunun önemini anlaması veya sanın çıkarılması için en önemli tarafıdır.
