Bazian Çimento Fabrikası Projesi (Kuzey Irak Süleymaniye)
H. Tunç GÜNDOĞMUŞ, Proje Yöneticisi
Ülkemizin önde gelen mühendislik firmalarından olan Prokon Mühendislik ve Müşavirlik A.Ş., çimento fabrikaları, demir-çelik fabrikaları, termik santraller v.s. gibi sanayi tesislerinin detay ve/veya temel mühendislik hizmetlerini vermesi yanında, çeşitli alanlardaki müşavirlik ve taahhüt işleri ile de faaliyetlerini sürdürmektedir.
Bu faaliyetler içerisinden, Kuzey Irak’ta Süleymaniye yakınlarında Bazian bölgesinde kurulmakta olan 7000 t/gün kapasiteli çimento fabrikasına ait inşaat ve çelik konstrüksiyon detay mühendislik ve mimari tasarım hizmetleri kısaca aşağıda anlatılmıştır.
Kurulmakta olan fabrika Mısır’ın önde gelen yatırımcılarından ORASCOM firmasına aittir. Tesisin teknolojisi Alman POLYSIUS A.G. firması tarafından sağlanmış olup müteahhitlik hizmetleri ORASCOM’un bir yan şirketi olan Cementech Ltd. tarafından verilmektedir. PROKON kapsamındaki tasarım hizmetleri işi POLYSI–US A.G.’den alınmış ve sözleşme 01.09.2005 tarihinde imzalanmıştır. Cementech Ltd. ile yapılan ayrı bir sözleşme ile de çelik yapılara ait imalat resimlerinin önemli bir kısmı yine PROKON tarafından hazırlanmıştır.
Prokon kapsamında projelendirilen başlıca üniteler aşağıda sıralanmıştır:
a– Hammadde kırıcı binaları, 2 adet
b– Hammadde ve klinker taşıyıcı konveyör bantları taşıyıcı köprüleri (yaklaşık 1100 m)
c– Betonarme yeraltı galerileri
d– Transfer kuleleri (5 adet)
e– Katkı stok holu, 295 m x 55 m x 18.5 m
f– Ön Homojene holü D=107 m H=33 m (Dairesel kubbe şeklinde bir yapıdır)
g– Hammadde ve çimento değirmenleri besleme bunkerleri ve taşıyıcı binaları
h– Farin Silosu D=20 m H=96 m
i– Klinker Silosu D=47 m H=22 m, bozuk klinker silosu ve binası
j– 3 adet Çimento silosu D=20 m H=84 m
k– Silolar üstündeki çelik konstrüksiyon kapatma yapıları ve transfer kuleleri
l– Farin değirmeni, çimento değirmeni binaları ve ilgili değirmen temelleri
m– Döner fırın temelleri ve yürüme yolları
n– Ön ısıtıcı binası (35 m x 26.5 m x 106 m) ve ara platformları
o– Soğutma kulesi taşıyıcı yapısı
p– Klinker soğutucu binası
r– Havalı bantlar taşıyıcı çelik yapıları
s– Paketleme üniteleri
t– Elektro filtre taşıyıcı yapıları (2 adet)
u– Çeşitli gaz kanalı taşıyıcı çelik yapıları ve fan temelleri
v– Elektrik binaları (10 adet)
y– Kablo ve boru köprüleri, yaklaşık 1000 m
z– Fuel Oil tesisleri (Tank temelleri, pompa binaları v.s.)
Saha zemininin iyi olmamasından dolayı, ağır binalar kazıklı temeller üzerine oturtulmuştur. Sağlam zeminin çok derinlerde olması nedeni ile bu kazıklar “sürtünme kazığı” şeklinde tasarlanarak taşıma kapasiteleri belirlenmiştir. Ön ısıtıcı binası, tüm silolar, klinker soğutucu binası ve döner fırın temelleri bu şekildeki yapılardan sayılabilir. Kazıklar Ø800 mm ve Ø1000 mm çapındadır.
Tüm betonarme silo duvarları ardgermeli olarak projelendirilmiştir. Müteahhit firmanın isteği üzerine Farin çimento siloları içerisinde bulunan 20.0 m taban çaplı ve 17.5 m yüksekliğindeki betonarme koniler, her bir silo için 22 adet panel olacak şekilde prefabrik olarak tasarlanmıştır.
Tasarım çalışmaları tamamlanmış olup, sahada çelik bina ve ekipman montajları devam etmektedir. Klinker üretim hattında kabul çalışmaları yapılmaktadır.
Projede yaklaşık 17000 ton yapısal çelik ve 14000 ton betonarme çeliği kullanılmıştır. Temellerde kullanılan kazık miktarı ise yaklaşık 42000 m’dir.
Toplamda irili ufaklı yaklaşık 99 ünite bulunmaktadır. Sözleşme gereği her üniteye için inşaat kalemlerini içeren metraj listeleri (BOQ), ve ilgili metraj hesapları dokümanlarıda hazırlanarak işverene sunulmuştur.
©Yapı Dünyası Dergisi 2007 Sayı: 141 de yayımlanmıştır.
