Boğazlayan Şeker Fabrikası Proje Özellikleri
Hüseyin ÖZKAN, EKON A.Ş., Genel Müdürü
Boğazlıyan Şeker Fabrikası, Kayseri Şeker Fabrikası’nın yatırımı olarak; Yozgat’ın Boğazlıyan ilçesinde 920.000m² alan üzerinde, 124.500.000 Euro ihale bedeli ve 150.000.000 Euro toplam maliyetle kurulan Dünyanın en modern ve Türkiye’nin en büyük Şeker fabrikasıdır. Kapasite değerleri, yakıt tüketiminin azlığı, seçilen makine-ekipman ve tesislerin yüksek verimli olması, tüm sistemin otomasyon ile kumanda ve kontrol edilmesi, buna bağlı olarak çalışan personelin azlığı ve insan hatasının minimize edilmiş olması, pancar ekim alanlarına olan yakınlığı tesisin en büyük avantajlarıdır.
Fabrikanın yapımını OYAK İnşaat-EKON Endüstri İnşaat ve Tic. A.Ş.-PROKON Mühendislik ve Müşavirlik A.Ş. (OEP) ile Fransız Fives Cail ve Maguin firmalarının oluşturduğu konsorsiyum anahtar teslimi esasında üstlenmiştir.
Kapsam ve Sorumluluk anlamında tam bir EPC (Mühendislik, Temin, Yapım) sözleşme örneği olan projede, 1 Temmuz 2005 tarihinde yer teslimi yapılmış, 29 Ekim 2006 tarihinde ilk pancar alınarak deneme üretimine başlanmıştır. Son derece hızlı bir projelendirme ve yapım sürecinin yaşandığı proje, benzeri büyüklükteki projelere göre çok kısa bir sürede tamamlanmıştır.
Proje kapsamında, altyapı, proses, mimari, endüstriyel inşaat, çelik, borulama, elektrik, otomasyon branşlarının dizayndan başlamak üzere, tedarik, ekipman imalatı, montaj, saha uygulamaları ve devreye alma aşamalarının tümü yer almıştır. OEP kapsamında, şeker prosesi ile ilgili Fabrika ve Tesislerin yanı sıra, 16 MW kapasiteli komple bir enerji santrali, 500 m³ kapasiteli Kireç Fabrikası, 425 m³/h kapasiteli Endüstriyel Atıksu Arıtma tesisi, 250.000 ton pancar stoklanabilecek depolama sahası, 60.000 ton açık şeker silosu, 20.000 ton paketlenmiş Şeker deposu, fuel-oil ve melas depolama tankları, Sosyal Tesisler (lojmanlar, misafirhaneler, ofis binaları), yol ve altyapı çalışmaları yer almaktadır.
Boğazlıyan Şeker Fabrikasının yapımı aşamasında yaklaşık 1.250.000 m³ hafriyat yapılmış, 65.000 m³ beton, 2.500 ton inşaat demiri kullanılmış, 125.000m² yol inşaatı, 65.000m² çatı ve cephe kaplaması yapılmış , 5.500ton çelik imalat ve montajı, 3.500 ton makine imalatı ve 10.000 ton ekipman montajı yapılmıştır. Ayrıca 2000 metre konveyör hattı ile 250.000 metre kablo çekimi, 25 km kablo tavası montajı ve 50km boru montajı yapılmıştır.
Yapım sürecinde OEP, şantiye alanında 45 alt yüklenici ile çalışmış, yaklaşık 100 imalatçı firmadan malzeme, ekipman tedarik etmiştir. Şantiye sahasında ortalama günde 1.000 kişiye istihdam sağlanmış, maksimumda toplam 1300 personele ulaşılmıştır. Bu rakam tedarikçilerle birlikte hesaplandığında, projede görev alan kişi sayısının 5.000 kişiyi bulduğu tahmin edilmektedir.
Fabrikada günde 10.000 ton pancar işlenecek, yaklaşık günde 1.550 ton şeker, 2.500 ton sıkılmış küspe ve 400 ton melas üretimi yapılacaktır.
Tesisin birimleri ve çalışma prensipleri özetle aşağıdaki gibidir:
Stok sahasından ya da direk olarak kamyon veya traktör üzerinden alınan pancarlar konveyörler yardımıyla pancar yıkama bölgesine taşınmaktadır. Saatteki kapasitesi 500 ton olan pancar yıkama makineleri ile kum, ot, metal tutucular pancarın temizlenmiş bir şekilde ana üretim binasına iletilmesini sağlamaktadır. Ana üretim binasına gelen pancarlar, 420 ton kapasiteli pancar bunkerine aktarılmaktadır. Bundan sonra pancar bıçakları ile doğranacak olan pancar, haşlama teknesine gönderilip haşlanmakta ve difuzyon kulesine aktarılmaktadır. Difuzyon kulesinin günlük kapasitesi 10.000 ton, çapı 10,5 metredir. Difuzyon kulesine aktarılmış haşlanmış pancar, şerbet ve küspe olarak iki ayrı üniteye aktarılmaktadır. Küspe, günlük kapasitesi 2500 ton olan 4 adet küspe pres makinalarında sıkılarak stoklanmakta ve hayvancılıkta kullanılmaktadır. Şerbet ise şeker üretilmek üzere şerbet arıtım istasyonuna aktarılmaktadır. Arıtılmış şerbet, koyulaşması için buharlaştırıcılara (evaporatörlere) aktarılmaktadır. Koyulaştırılmış şerbet kristalleştirme ünitesinde kristalleştirilecek, kurutma bölgesinde kurutulacak ve depolanmak üzere yatay şeker silosuna aktarılacaktır. Şeker burada torbalanmadan stoklanmaktadır. Şeker, konveyör ve elevatörler yoluyla paketleme ünitesine aktarılmakta, paketlendikten sonra paketlenmiş şeker deposunda stoklanmaktadır.
Fabrikanın tüm buhar ve elektrik ihtiyacı enerji istasyonunda sağlanmaktadır. Enerji istasyonunda 2 adet 8,3 MW turbo-generatör, 2 adet 75 t/h buhar kazanı yer almaktadır. Ayrıca sosyal tesislerin ve fabrikanın ısıtılması amacıyla 2 adet yardımcı kazan ünitesi kurulmuştur. Acil durum için ise 2500 kVA kapasiteli diesel generatör de sisteme entegre edilmiştir.
Böylesi bir projenin gerek kalitesi, gerek gerçekleşme hızı, Türk mühendisliği ve müteahhitliğinin geldiği seviyenin açık bir göstergesidir.
Son yıllarda gerçekleştirilen en önemli yatırımlar arasında yer alan Boğazlıyan Şeker Fabrikasının yapımını gerçekleştirmiş olmanın gururunu, projeye emeği geçen herkesle paylaşıyor, başta yatırımı yapan Kayseri Şeker Fabrikası yetkililerine olmak üzere, böylesi bir eserin ülkemize kazandırılmasına katkısı olan herkese teşekkürlerimizi sunuyoruz.
