C/2019 Y4 (ATLAS) Kuyruklu Yıldızı
İlhan VARDAR
C/2019 Y4 (ATLAS) Kuyruklu Yıldızı’nın Yörüngesi
“1997 yılında, kuzey yarımküre’de çıplak gözle görülen son kuyruklu yıldız, Hale-Bopp’tan sonra mayıs ayında yeni bir göksel şölen izleyebilecek miyiz?” “C/2019 Y4 (ATLAS) Kuyruklu Yıldızı iyi bir gösteri mi sunacak, yoksa sadece eğlenecek mi? Beklemek ve görmek zorundayız”
Kuyruklu yıldızlar; aslında bir yıldız olmayıp Güneş sistemimizin üyelerinden biridirler. “Kirli Kar Topu” ya da “Buzlu Çamur Topu” olarak adlandırılabilir.
Buz (su ve donmuş gazlar) ve güneş sisteminin oluşumu sırasında gezegenlerde yoğunlaşmamış kozmik toz karışımından oluşurlar. Bu gökcisimleri Güneş Sistemini bir halka gibi çevreleyen kaya ve buzdan yapılı cisimlerden oluşan, Güneş sisteminin oluşum artıklarını barındıran ve Neptün’ün yörüngesinin dışında yaklaşık 30 milyon km genişliğinde bir kuşaktan gelmektedir.
Bu kuşaktan kopup Güneş’in ışınları ile yeterince ısınıp yüzeylerindeki buz, toz ve gazın bir kısmını parlak, upuzun kuyruklara dönüştürdüklerinde, nefes kesen görüntüler sergilerler.
Güneşten daha uzak bölgelerden gelen uzun dönemli kuyruklu yıldızlar ise Oort Bulutu dediğimiz bölgeden gelmektedir. Kısa dönem denilenler 200 yıllık, uzun dönemli olanlar ise 200 yıldan fazla periyodu olan kuyruklu yıldızlardır.
Halley Kuyruklu Yıldızı
Kısa dönemli Kuyruklu Yıldızlar’dan en ünlüsü Halley Kuyruklu Yıldızı’dır. Çin kayıtlarına göre M.Ö. 240 yılından beri tanınmaktadır. En son Güneş Sistemi’ne 1986 yılında girmiş ve 2061 yılında tekrar görülecektir.
Halley’in Hıristiyanlığın kutsal kitabı İncil’in Yeni Ahit’inde İsa’nın doğumu ile ilgili öykünün anlatıldığı bölümlerinde görüldüğüne inanılan Beytlehem Yıldızı olduğu sanılıyor.
Yine Halley’in, Atilla’nın Roma’yı fethinde ve Fatih’in İstanbul’u fethinde görüldüğü söylemleri Hristiyan alemi için batıl inançların doğmasına neden olmuştur.
Kuyrukluyıldızlar, güneş sisteminden yüzlerce geçiş sonunda (yaklaşık 500 geçiş) buz ve gazların tamamına yakınını yitirerek astreoidlere benzer bir görünüm kazanırlar. Muhtemelen dünyaya yakın asteroidlerin bazıları ölü kuyruklu yıldızlardır. Hatta yılın belli dönemlerinde yıldız kayması olarak tabir edilen akan yıldızların dünyamızın ölmüş kuyruklu yıldızların kuyruklarından geçişi ile artması bunun en güzel örneğidir.
Yörüngeleri güneşe yaklaşan kuyruklu yıldızların gezegenlere çarpma ya da oldukça yakın bir geçişle güneş sistemi dışına atılma olasılıkları da mevcuttur. 1994 yazında Jüpitere çarpan SL9 Shoemaker-Levy en iyi örnektir.
C/2019 Y4 (ATLAS) Kuyruklu Yıldızı
C/2019 Y4 (ATLAS) Kuyruklu Yıldızı, 27 Mart’ta Eichraben, Aşağı Avusturya’nın semalarında.
28 Aralık 2019’da Hawaii’de ATLAS (Asteroid Karasal Etkili Son Uyarı Sistemi) kullanan gökbilimciler, C/2019 Y4 (ATLAS) Kuyruklu Yıldızı keşfetti. Mart ortalarından itibaren, 8 kadirlik bir yıldızın parlaklığında parlıyor ve çıplak gözle göremiyoruz.
Atlas şu anda Mars’ın yörüngesini geçiyor ve iç güneş sistemine yaklaşıyor. Güneş’e yaklaştıkça daha da parlaklaşacak. C/2019 Y4 (ATLAS) Kuyruklu Yıldızı, 23 Mayıs 2020’de Dünya’ya en yakın konumunda olacak. (117 Milyon Km) Güneş’e olan yaklaşımı ise 31 Mayıs 2020’de gerçekleşecek. (38.7 milyon km)
Atlas’ın bir özelliği parlaklığının güneşe yaklaştıkça hızla artması. Şubat ayında parlaklığı 17 kadir iken bir ay sonra 8 kadire kadar düşüyor. Bu da parlaklığının 4000 kat artması demektir. Tahminler doğruysa, C/2019 Y4 (ATLAS) Kuyruklu Yıldızı, 1 Mayıs 2020’de 5 kadirlik bir görsel parlaklığa ulaşabilir.
Kuyruklu Yıldız Bundan Sonra Ne Kadar Parlak Olacak?
Kuyruklu yıldız Atlas’ın tepe parlaklığı tahminleri, güneşe en yakın konumunda iken artı 2 ila eksi 6 kadir arasında değişeceği düşünülüyor. Bu da şunu ifade eder ki güneş ve aydan sonra çıplak gözle gördüğümüz en parlak gök cismi Venüs’ün parlaklığı eksi 4.4 kadirdir. Yani gökyüzünde Venüs’ten sonra göreceğimiz en parlak ikinci gök cismi olacağı tahmin edilmektedir. Ancak birçok kuyruklu yıldızın patladığını ve asla beklenen parlaklıklarına ulaşmadığını bilmek gerekiyor.
Kuyruklu yıldız Atlas, Güneş’e Merkür’den daha yakın olacak. Atlas Güneş’e 38.7 milyon kilometre yaklaşacak, Merkür’ün Güneş’e uzaklığı ise 57 Milyon kilometredir.
NASA/JPL tarafından yapılan hesaplamalar, ATLAS Kuyruklu Yıldızı’nın güneş etrafında bir turunu tamamlaması 6.025 yıl sürdüğünü göstermektedir. Bu da bir daha Atlas 6,025 yıl sonra yeniden görülecek demektir.
C/2019 Y4 (ATLAS) Kuyruklu Yıldızı iyi bir gösteri mi sunacak, yoksa sadece eğlenecek mi? Beklemek ve görmek zorundayız.
Notlar & Açıklamalar:
* Yazıda kullanılan görseller Wikipedia‘nın C/2019 Y4 (ATLAS) sayfasından alınmıştır.
1.) Kadir bir yıldızın parlaklığını ifade eden bir ölçektir. Çıplak gözle ancak 6. kadirden yıldızları görebiliyoruz.
