Doğal Gaz Üretiminde Lider Ülkeler Hangileri?
Doğal gaz, küresel ekonomi için vazgeçilmez bir enerji yakıtıdır. Dünya karbonsuz bir ekonomiye geçerken bile önemli bir enerji yakıtıdır. Bu pazara yatırım yaparken, ülkelere göre doğal gaz üretiminin tüm ayrıntılarını bilmek çok önemlidir.
Statista’nın verilerine göre, küresel doğal gaz üretimi yaklaşık yüzde 5 artarak 2021’de 4,04 trilyon metreküp rekor seviyeye ulaştı. Rusya şu anda dünyanın en büyük ikinci doğal gaz üreticisi ve yakıtın önde gelen ihracatçısı konumunda.
O yıl, Rusya’nın doğal gaz ihracatı, boru hatları yoluyla 202 milyar metreküp gaz ve 39,6 milyar metreküp sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) olarak gerçekleşti. Ancak Ukrayna’daki savaş bunu değiştirebilir – Rusya, daha önce arzının yüzde 40’ı için ülkeye bağlı olan Avrupa’ya doğal gaz ihracatını önemli ölçüde kesti ve bu da bölgede ve yurtdışında enerji fiyatlarının fırlamasına neden oldu. Avrupa Birliği, Rusya kaynaklı doğalgazı 2027 yılına kadar aşamalı olarak sonlandırmak için bir plan hazırladı.
Rusya, enerji ihracat ticaretini geçici olarak doğuya çevirmiş olsa da, analistler uzun vadede Çin ve Hindistan’ın bile Rusya’nın doğal gaz ihracat pazarını kurtaramayacağına dikkat çekti.
Bu piyasa güçleri, hangi ülkelerin en çok doğal gaz ürettiğini ve hangilerinin Rusya’nın yerini alma potansiyeline sahip olduğunu merak eden birçok yatırımcıya sahip. Statista verilerine göre 2021’de ilk 10 doğal gaz üreten ülkeye bir göz atmak için okumaya devam edin.
1. Amerika Birleşik Devletleri
Üretim: 934 milyar metreküp
ABD açık ara dünyanın en büyük doğal gaz üreticisidir ve toplam küresel doğal gaz üretiminin yaklaşık dörtte birini temsil etmektedir. Ülkenin üretimi, artan kömür maliyeti ve yatay sondaj ve hidrolik kırılma olarak da bilinen hidrolik kırma gibi çıkarma teknolojisindeki gelişmeler nedeniyle son on yılda 300 milyar metreküpten fazla arttı.
ABD, büyük bir doğal gaz üreticisi olmanın yanı sıra, aynı zamanda açık ara en büyük yakıt tüketicisidir. 2021’de ABD’nin doğal gaz talebi, öncelikle ev ısıtma ve elektrik üretimi için toplam 836,7 milyar metreküp oldu.
2022’nin ilk yarısında Reuters, Rusya’nın Ukrayna’daki savaşı nedeniyle ülkenin Avrupa’ya yaptığı sevkiyatları artırmasıyla ABD’nin dünyanın en büyük LNG ihracatçısı haline geldiğini bildirdi.
2. Rusya
Üretim: 701,7 milyar metreküp
Dünyanın en büyük doğal gaz ihracatçısı ve bir sonraki en büyük üreticisi olan Rusya, aynı zamanda gezegendeki bilinen en büyük doğal gaz rezervlerine de sahiptir. Ülkenin devlete ait enerji grubu Gazprom’un küresel doğal gaz rezervlerinin yüzde 16,3’üne sahip olduğu bildiriliyor. Novatek, ülkenin ana gaz üreticilerinden bir diğeridir.
Uluslararası Enerji Ajansı’na göre, “Tarihsel olarak, üretim Batı Sibirya’da yoğunlaşmıştı, ancak son on yılda yatırım Yamal ve Doğu Sibirya ve Uzak Doğu’nun yanı sıra açık deniz Arktik’e kaydı.”
3. İran
Üretim: 256,7 milyar metreküp
İran, küresel üretimin yüzde 6,4’ünü temsil eden üçüncü en büyük doğal gaz üreticisi ülkedir. Orta Doğu ülkesi, doğal gaz rezervleri açısından ikinci sırada yer alıyor. Ancak doğalgaz sanayi altyapısı ilk iki doğal gaz üreticisinin çok gerisindedir. 2021’de İran’ın doğal gaz üretimi, Rusya’nınkinin yalnızca üçte biri ve ABD’ninkinin dörtte biri kadardı.
Banafsheh Keynoush’a göre, “Gaz için artan küresel talep ve Avrupa’nın Rusya’dan yaptığı ithalatı ikame etme ihtiyacı göz önüne alındığında, İran muhtemelen gelecekte uluslararası gaz pazarından bir pay almayı umuyor, ancak bunun için şu anda sahip olmadığı çok büyük yatırımlar ve sermaye gerekiyor.”, Uluslararası İran Çalışmaları Enstitüsü’nde bir araştırmacı ve Orta Doğu Enstitüsü’nde bir akademisyen.
4. Çin
Üretim: 209,2 milyar metreküp
Son yıllarda Çin hükümeti, hava kirliliğini azaltmak ve emisyon hedeflerini karşılamak için enerji üretimi için kömürden doğal gaza geçişi teşvik etti. Doğal gaz üretimi son on yılda neredeyse iki katına çıktı, ancak Çin, talebinin yaklaşık yarısını karşılamak için hala ithalata güveniyor. Avustralya, Türkmenistan, ABD, Rusya ve Katar en büyük sağlayıcılarından bazılarıdır.
“Mart 2022’de Çin hükümeti, 2025 yılına kadar yerli doğal gaz üretim hedefini 22,3 (milyar fit küp/gün) veya 2025’te yerli üretimden 3,0 Bcf/d daha fazla olarak belirleyen 14. Beş Yıllık Planını (2021-25) yayınladı. 2021,” ABD Enerji Bilgi İdaresi’ne (EIA) göre.
5. Katar
Üretim: 177 milyar metreküp
Katar, beşinci en büyük doğal gaz üreticisidir ve dünyanın kanıtlanmış üçüncü en büyük doğal gaz rezervlerine ev sahipliği yapmaktadır. Ülkenin rezervlerinin çoğu, İran’la paylaştığı, dünyanın en büyük doğal gaz sahası olan açık deniz Kuzey Sahası’nda bulunuyor.
Orta Doğu ülkesi aynı zamanda üçüncü büyük doğal gaz ihracatçısı konumunda ve LNG ihracatında dünya lideri konumunda. Son zamanlarda Katar, uluslararası doğal gaz pazarındaki ayak izini genişletmek amacıyla kaynaklarından daha fazla yararlanmak için hamleler yaptı. Statista, devlete ait Qatar Petroleum’un “Rus LNG teslimatlarıyla rekabet edebilmek için LNG ihracat pazarını artırmayı” düşündüğünü bildirdi.
6. Kanada
Üretim: 172,3 milyar metreküp
Kanada, 83 trilyon fit küp kanıtlanmış doğal gaz rezervine sahiptir ve Batı Kanada Sedimanter Havzası (WCSB), Kanada’nın doğal gaz üretiminin çoğunluğunun ana kaynağıdır. WCSB’ye ek olarak, Newfoundland ve Nova Scotia yakınlarındaki açık deniz sahaları, Kuzey Kutbu bölgesi ve Pasifik kıyısı önemli doğal gaz rezervlerine sahiptir.
Kanada aynı zamanda, yalnızca boru hatlarına dayanan ve ABD’nin tek ticaret ortağı olduğu bir numaralı doğal gaz ihracatçısıdır. 2021’de ABD’nin tüm doğal gaz ithalatının yüzde 99’u kuzeydeki komşusundan geldi. Kanada’nın LNG altyapısından yoksun olması, Rusya’nın yerine Avrupa’nın doğal gaz ihtiyacını karşılamak için onu olası bir potansiyel kaynak haline getiriyor.
7. Avustralya
Üretim: 147,2 milyar metreküp
2009’dan bu yana Avustralya, 100 milyar metreküpten fazla doğal gaz üretimi ekledi. Avustralya’nın doğal gaz kaynaklarının neredeyse tamamı, “yedi LNG projesine hammadde sağlayan” Kuzey Batı Sahanlığındaki devasa gaz sahalarında bulunuyor.
Avustralya’nın LNG ihracatı, birkaç yeni üretim tesisinin devreye girmesiyle son on yılda katlanarak arttı. Bugün Avustralya, dünyadaki en büyük işletme LNG ihracat kapasitesine sahiptir.
8. Suudi Arabistan
Üretim: 117,3 milyar metreküp
Sekizinci en büyük doğal gaz üreticisi ülke olan Suudi Arabistan’ın üretimi bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 4 artarak toplam 117,3 milyar metreküp enerji yakıtına ulaştı. Bu rakam aynı zamanda on yıllardır en yüksek doğal gaz üretim seviyesini temsil ediyor.
ÇED, bu üretim artışının büyük ölçüde bağımsız doğal gaz kuyularının geliştirilmesinden kaynaklandığını bildirmektedir. 2021’de devlet tarafından işletilen Saudi Aramco, Suudi Arabistan’ın Basra Körfezi yakınında bulunan en büyük geleneksel olmayan gaz sahası Jafurah’ı geliştirmek isteyen enerji şirketleriyle sözleşme imzaladı.
Halihazırda ülke doğal gaz üretimini ihraç etmemektedir; ancak Suudi hükümeti 2030 yılına kadar doğal gaz ihracatına başlamayı planlıyor. ÇED’e göre Suudi Arabistan, “ham petrol, fuel oil ve dizelle çalışan elektrik jeneratörlerini 2030 yılına kadar doğal gaz ve yenilenebilir enerji üretimi ile değiştirmek için çalışıyor. Yurtiçi doğal gaz talebini artırması muhtemeldir.”
9. Norveç
Üretim: 114,3 milyar metreküp
Norveç, dünyanın en büyük dokuzuncu doğal gaz üreticisi ve üçüncü en büyük doğal gaz ihracatçısıdır. İskandinav ülkesi anlaşılır bir şekilde Avrupa doğal gaz pazarının ana tedarikçisi olarak Rusya’nın yerini aldı.
Norveç’in doğal gaz şirketleri, artan talebe yanıt olarak üretimi artırdı ve 2022 ortası tahminleri, ülke için rekor seviye olan 122 milyar metreküplük potansiyel üretimi gösteriyor.
10. Cezayir
Üretim: 100,8 milyar metreküp
İlk 10 doğal gaz üreten ülkeyi tamamlayan Cezayir. 2021’de ülkenin üretimi bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 24 artarak ilk kez 100 milyar metreküpe ulaştı.
Cezayir dünyanın en büyük beşinci LNG ihracat kapasitesine sahip ve 2021’de ihracatı 2020’ye göre yüzde 28’den fazla arttı. 2021’de ülke, 2022’de artması beklenen Avrupa’nın doğal gaz talebinin yaklaşık yüzde 11’ini karşıladı. Aynı yılın Nisan ayında İtalya, Kuzey Afrika ülkesinden ithal ettiği doğal gaz miktarını artırmak için Cezayir ile bir anlaşma imzaladı.
Doğal Gaz Hakkında Bilgiler
Doğal gaz neyden yapılır ve nasıl oluşur?
Doğal gaz, metan ve diğer doğal olarak oluşan gazların bir karışımıdır. Fosil yakıtlar olarak hem ham petrol hem de doğal gaz aynı jeolojik süreçle oluşur. O halde iki malzemenin sıklıkla bir arada bulunması şaşırtıcı değildir. Doğal gaz, tortu ile karışan, gömülen ve milyonlarca yıl boyunca muazzam basınç ve ısıya maruz kalan eski, ayrışmış organik maddenin ürünüdür.
Doğal gaz nasıl üretilir?
Doğal gaz, yer altı kaya oluşumlarına açılan kuyularla veya şeyl oluşumlarından hidrolik kırılma veya “kırılma” teknolojisi yoluyla çıkarılır. Ekstraksiyonun ardından doğal gaz, yağ, hidrokarbon yoğuşması ve su dahil olmak üzere diğer sıvılardan ayrılır. Ayrılan bu gazın daha sonra son kullanım kalitesi ve güvenli boru hattı iletimi için özel gereklilikleri karşılamak üzere daha fazla işlenmesi gerekir.
Doğal gaz ne için kullanılır?
Doğal gaz, ısıtma, elektrik üretimi ve araçlara güç sağlamak için kullanılan bir yakıt olarak bilinir. Bununla birlikte, vinil döşeme, halı, Aspirin ve yapay uzuvlar gibi çeşitli ürünlerin imalatında da kullanılır; ayrıca amonyak üretiminde önemli bir bileşendir.
Doğal gaz temiz bir enerji midir?
ÇED’e göre, enerji için yanan doğal gaz, daha kolay yandığından ve daha az safsızlık içerdiğinden, diğer fosil yakıtlara göre daha az sera gazı emisyonu ve kirletici madde salıyor. ÇED ayrıca, doğal gazın eşdeğer miktarda ısı üretimi başına daha az karbondioksit ürettiğini de belirtmektedir.
Doğal gaz kömürden daha mı temiz?
Doğal gaz bir fosil yakıt olmasına ve aynı koşullar altında oluşmasına rağmen, genellikle kömür veya petrolden daha “temiz” bir enerji seçeneği olarak sabitlenir. ÇED, “enerji için doğal gaz yakmanın, eşit miktarda enerji üretmek için kömür veya petrol ürünlerini yakmaya göre neredeyse tüm hava kirleticileri ve karbondioksit emisyonlarının daha az olduğunu” belirtiyor.
Dünyada ne kadar doğal gaz kaldı?
Doğal gaz sonsuz, yenilenebilir bir kaynak değildir; ancak dünyada kullanılmayan kaç kaynak kaldığını belirlemek zor. Bir tahmine göre, doğal gaz rezervleri mevcut tüketim oranlarıyla 53 yıl daha yetecek kadardır. Bu rakam, geliştirilmekte olan bilinen doğal gaz kaynaklarını veya az keşfedilmiş bölgelerde henüz keşfedilmemiş olanları hesaba katmıyor.
Ukrayna savaşı gazı nasıl etkiledi?
Rusya, ülkenin Ukrayna’yı işgalinden önce Avrupa’nın önde gelen doğal gaz tedarikçisiydi ve bölgenin arzının yaklaşık yüzde 40’ını temsil ediyordu. Savaş sonucunda hem Avrupa’da hem de dünyada enerji fiyatları fırladı. S&P Global’e göre, Avrupa LNG’ye dönerken savaş doğal gaz piyasasının küreselleşmesini “hızlandırdı”. Bu değişen manzaranın ortasında ABD, Avrupa’ya yapılan sevkiyatları hızlandırarak dünyanın en büyük LNG ihracatçısı haline geldi.
Avrupa, Rus gazı olmadan yaşayabilir mi?
AB, Rusya’nın doğal gaz ihracatını 2027’ye kadar kademeli olarak kaldırmak için çalışıyor. Büyüyen küresel LNG pazarı, doğal gaz tedarikini Norveç (Avrupa’nın en büyük gaz tedarikçisi) kadar evlerine yakın üreticilerden ve diğer büyük doğal gaz tedarikçilerinden temin etmek isteyen Avrupa ülkeleri için esneklik sağlıyor. Kuzey Afrika’dan veya dünyanın en büyük doğal gaz üreticisi ABD’den.
Kaynak: https://investingnews.com (Melissa Pistilli)
Resim: Musomo/Shutterstock
